Opgebrand als HSP: eerlijk over overprikkeling en herstel

In deze blog deel ik eerlijk en rauw wat ik de afgelopen tijd heb meegemaakt als hoogsensitief (HSP) persoon. Een combinatie van burn-out, overprikkeling, mentale druk en chronisch energietekort nam mijn dagelijks leven, creativiteit en werk in beslag. Ik vertel hoe dat voelt met concrete voorbeelden van moeite met iets organiseren, uitdagingen in creativiteit en sociale situaties. En over de druk die komt kijken bij sensitiviteit en perfectionisme. Hopelijk herken je iets van jezelf hierin, of geeft het je op z’n minst het gevoel dat je niet de enige bent. ❤

Wanneer alles te veel wordt

Een paar maanden geleden kwam ik tot stilstand. Jarenlang had ik hoog ingezet: altijd aan staan, altijd overal ja op zeggen en iedereen tevreden willen houden. Tot mijn lichaam en mind keihard aan de noodrem trokken. Ineens was ik volledig opgebrand. Alles was me te veel; het kleinste geluid of een onverwachte vraag kon me al overprikkelen. Mijn hoogsensitieve systeem was compleet in de war. Alsof mijn zenuwstelsel continu op standje hoog alert stond, en elke nieuwe prikkel, hoe klein ook, er niet meer bij kon. Simpel en cliché gezegd: de emmer was vol en één druppel liet hem overlopen.

In die periode voelde ik me uitgeput van het wakker worden tot het slapengaan. Energie was een schaars: na een nacht slapen werd ik nog moe wakker, en middagdutjes werden noodzaak. Mijn dagelijks leven kwam op z’n kop te staan. Boodschappen doen, het huishouden bijhouden, mijn kind verzorgen: het lukte wel, maar kostte heel veel kracht. Vaak zat ik ’s middags al volledig leeg op de bank. Creativiteit, normaal mijn uitlaatklep en passie, leek uitgedoofd. Mijn schetsboek bleef dicht; ideeën kwamen niet of voelde zinloos. Tekenen, waar ik normaal blij van word, frustreerde me nu alleen maar, omdat er niks moois uit mijn pen leek te komen. Ook in mijn werk als coach merkte ik het: ik had minder ruimte in mijn hoofd voor de verhalen van anderen, omdat mijn eigen hoofd zo vol en moe was.

Chaos in mijn hoofd: HSP & neurodivergent

Naast HSP ben ik ook neurodivergent; in mijn geval betekent dat ik ADD heb (Attention Deficit Disorder) en HB (hoogbegaafdheid). Die combinatie van gevoeligheid met een chaotisch en over-analyserend brein maakte de situatie extra ingewikkeld. Mijn hoofd schoot alle kanten op. Terwijl mijn lichaam op was, draaiden mijn gedachten overuren. Ik probeerde grip te krijgen op de chaos door alles te over-analyseren: “Hoe los ik dit op? Wat móét ik nog doen?.” Maar hoe meer ik probeerde orde te scheppen, hoe warriger het werd. Concentreren lukte niet en mijn routine viel weg, waardoor ik dingen, zo simpel als eten, vergat. Soms deed ik juist impulsief iets onbenulligs (zoals ineens fanatiek een kast uitmesten om maar iets nuttigs te doen), terwijl de écht belangrijke taken bleven liggen. Het voelde alsof mijn brein zowel op de rem trapte als vol gas gaf, en ik had geen controle over de richting.

Een simpel voorbeeld: een activiteit organiseren waar ik normaal van zou genieten, een gezellige hsp-middag met een wandeling voelde nu alsof ik bergen moest verzetten. De mentale druk begon al bij het nadenken erover. Mijn hoofd kon geen structuur vinden tussen alle to-do’s: Wie komen er? Wat moet ik regelen? 

Vaak stelde ik zulke plannen eindeloos uit of zegde ik ze last-minute af, omdat ik het overzicht verloor en bang was voor de prikkels die ermee gepaard gingen. Dit gaf natuurlijk weer schuldgevoel (“Waarom kan ik dit niet gewoon aan?”), wat de druk nog verder opvoerde.

Ook sociale situaties en publieke events, waar ik voorheen energie uit haalde, werden een uitdaging. Zo had ik me ingeschreven voor een kleine kunstmarkt om mijn illustraties te verkopen. De drukte van de markt, de vele mensen, stemmen, muziek, het continue aanstaan en vriendelijk doen… Na een paar uur voelde ik me compleet gesloopt. Ik moest vervolgens dagenlang herstellen van die paar uur “gezelligheid”. Het besef drong tot me door: zelfs de leuke dingen zijn op dit moment te veel. Het is soms wel confronterend.

De druk van sensitiviteit en perfectionisme

Als HSP heb ik van nature de neiging om alles diep te verwerken en het iedereen naar de zin te maken. Voeg daar mijn perfectionisme aan toe, en je hebt een recept voor constante innerlijke druk. Ik wilde het perfect doen als moeder, als partner, als illustrator, als coach… eigenlijk in alle rollen. Falen was geen optie in mijn hoofd. Dus zelfs toen ik al moe en overbelast was, dwong ik mezelf om door te gaan. Nee zeggen vond ik doodeng, ik wilde niemand teleurstellen. Achteraf zie ik hoe dit mij overbelast: ik ging steeds sneller over mijn eigen grenzen heen.

Bij elke taak of uitnodiging dacht ik: “Kom op, dit móet je kunnen. Anderen kunnen dit toch ook?” Die vergelijkingen en hoge lat zorgden voor een constante mentale spanning. Ook voelde ik me verantwoordelijk voor de sfeer en emoties van de mensen om me heen: een bekend HSP-mechanisme. Als iemand anders zich niet goed voelde, wilde ik het oplossen, koste wat kost. Ik nam andermans stress over zonder het door te hebben, en cijferde mezelf weg om de harmonie te bewaren. Intussen bleef ik mijn eigen vermoeidheid negeren en duwde ik mezelf verder. Het resultaat liet zich raden: hoe meer ik probeerde te voldoen aan dat perfecte plaatje, hoe verder ik in de knel raakte.

Misschien herken je dit als je zelf hoogsensitief bent: dat je het zo goed wilt doen voor iedereen, dat je vergeet goed te zijn voor jezelf. Uiteindelijk zei mijn lichaam “STOP”. Ik kon niet anders dan luisteren.

Herkenning: je bent niet alleen

In het begin voelde ik me ontzettend alleen in deze worsteling. Het leek of iedereen om me heen het leven wel moeiteloos aankon, terwijl ik al struikelde over kleine drempels. Maar toen ging ik me erin verdiepen en praatte ik met lotgenoten. 

Wist je dat uit een groot internationaal onderzoek bleek dat driekwart van de HSP’s ooit een burn-out heeft meegemaakt? Driekwart! Dat getal shockeerde me, maar gaf ook erkenning: ik ben niet “zwak” of raar. Onze moderne, prikkelrijke wereld vraagt nu eenmaal enorm veel van mensen met een gevoeliger zenuwstelsel. Als jij hier ook doorheen gaat, besef dan dat je zeker niet de enige bent.

Sterker nog, inmiddels zie ik mijn ervaring als iets dat vele HSP’ers en andere neurodivergente mensen zullen herkennen. Die diepe vermoeidheid na sociale drukte. Die overwhelm als je teveel tegelijk moet doen. Het gevoel dat je faalt omdat je niet mee kunt in het tempo van de rest. Je bent niet alleen. En er is niets mis met jou. Jouw zenuwstelsel verwerkt nu eenmaal meer en dieper, en dat kost energie.

Kleine stappen naar herstel

Gelukkig ben ik inmiddels voorzichtig op de weg omhoog. Herstellen van een burn-out als HSP/ND gaat met vallen en opstaan, heb ik gemerkt. Ik wil graag een paar inzichten en tips met je delen die mij hielpen en nog steeds helpen om stap voor stap uit het dal te kruipen:

• Grenzen aangeven. Ik leer nu om op tijd nee te zeggen of om hulp te vragen als iets te veel voor me is. In het begin voelde dat spannend en schuldig, maar ik merk dat mensen het juist respecteren als ik mijn grenzen ken. Het voorkomt dat kleine stressjes grote drama's worden.

• Hersteltijd inplannen. Waar ik voorheen mijn agenda volpropte, plan ik nu bewust rust in. Na elke intensieve dag (of prikkelvolle activiteit) neem ik minimaal een avond of volgende ochtend vrij om bij te komen. HSP’s hebben meer hersteltijd nodig dan gemiddeld en dat is oké. Ik leg me erbij neer dat ik soms een hele zondag niks “productiefs” doe behalve opladen. En dat is juist nodig.

• Verlaag de lat. Dit was (en is) misschien wel mijn grootste uitdaging: mijn perfectionisme uitdagen. Ik oefen met dingen goed genoeg te laten zijn. Een simpele maaltijd is prima als ik moe ben. Een tekening maken puur voor het proces, ook al wordt hij niet mooi. Door mezelf toe te staan middelmatig te zijn, haal ik zoveel druk van de ketel. Vaker een stapje terug doen betekent dat ik op de lange termijn juist verder kom.

• Prikkels doseren. Ik bewaak mijn energie nu door prikkels meer te doseren. Concreet: maximaal één sociale afspraak per weekend, kortere werkdagen of vaker pauze met noise-cancelling oordopjes op en dagelijks even de natuur in voor stilte. Ik hoef niet alle verjaardagen en borrels af; het is helemaal oké om over te slaan. Een rustige omgeving opzoeken is geen zwakte, maar een wijze keuze om je welzijn te beschermen.

• Structuur en kleine stapjes. Ik zet extra herinneringen in mijn telefoon en gebruik het om overzicht te houden, zeker op drukke dagen. Die structuur geeft me houvast en voorkomt dat alles zich in mijn hoofd opstapelt.

• Zelfzorg zonder schuldgevoel. Misschien het allerbelangrijkste: ik prioriteer mezelf nu hoger. Ik probeer iedere dag iets te doen dat míj oplaadt of blij maakt, hoe klein ook: een yoga sessie, journalen, een uurtje ongestoord tekenen zonder doel. En als ik merk dat ik emotioneel vol loop, neem ik afstand en gun ik mezelf troost (ja, ook als er een to-do lijst ligt te wachten). Ik leer dat voor mezelf zorgen niet egoïstisch is, maar noodzakelijk om er ook voor anderen te kunnen zijn.

Deze punten pas ik stap voor stap toe. Niet elke dag gaat vlekkeloos…absoluut niet. Ik val nog regelmatig in oude valkuilen. Maar iedere keer dat ik wél mijn grens aangeef of die pauze neem, voelt als een klein succesje. Kleine stapjes vooruit zijn ook stappen!

Hoopvol vooruit kijken

Voor jou wil ik zeggen: heb hoop. Hoe diep je er nu ook in zit, het kan en zal beter worden. Echt waar. Misschien niet in één sprong, maar wel met kleine, liefdevolle stappen. Geef jezelf de ruimte die je nodig hebt. Je hoeft niet te voldoen aan wat “de maatschappij” van je vraagt als dat ten koste van jou gaat. Jouw welzijn komt eerst.

Voel je je hierin erg aangesproken of merk je dat je steun kunt gebruiken? Weet dat je altijd contact met mij kunt opnemen. Je hoeft dit pad niet alleen te bewandelen. 

Neem gerust contact op als je wilt praten of meer wil weten over coaching en begeleiding bij deze thema’s. Je mag er zijn, precies zoals je bent, en er is altijd licht aan het einde van die tunnel: hoe lang die soms ook lijkt te duren.

Liefs,

Jorieke