Rouw door mijn ogen: hoe ik als HSP, ADD’er en hoogbegaafde omga met verlies

Rouw is geen onbekend onderwerp voor mij. Als HSP‑coach én ervaringsdeskundige weet ik hoe het voelt wanneer een verlies je leven binnensluipt. Het is niet altijd een grote klap; soms komt rouw zachtjes aan, soms als een bom. En het grijpt je niet alleen wanneer je iemand verliest, maar ook bij een breuk, een gemiste kans of het loslaten van een droom. In deze blog vertel ik openhartig over mijn eigen rouwproces en hoe neurodiverse kenmerken als hoogsensitiviteit, ADD en hoogbegaafdheid dat proces kleuren. Ik hoop dat jij je herkent of op zijn minst het gevoel krijgt niet alleen te zijn.

Wat rouw voor mij betekent

Voor mij is rouw een diepe reactie van lichaam en geest op verlies. Een werkboekje dat ik gebruik, omschrijft rouw als een reactie die iedereen anders beleeft. Rouwwerk, de uitingen van die rouw, kan zichtbaar zijn (huilen, praten, kunst maken) of verborgen (piekeren, je terugtrekken). Een belangrijke les was dat rouw niet alleen bij overlijden hoort: ook verlies gezondheid, werk, vriendschap of zelfs het ideaalbeeld van hoe je leven eruit had moeten zien, kan verdriet veroorzaken. Dat idee gaf mij toestemming om mijn gevoelens serieus te nemen, ook als ze in de ogen van anderen ‘klein’ leken.

Rouw als HSP: intens en lijfelijk

Als hoogsensitief persoon ervaar ik de wereld scherper. Geluiden, geuren en emoties komen onbewerkt binnen en blijven hangen. Wanneer ik rouw, betekent dit dat mijn hele systeem in de overdrive schiet. Pas als de hectiek voorbij is, barst het los. Dan voel ik de pijn niet alleen in mijn hart, maar letterlijk overal in mijn lijf: een brok in mijn keel, een druk op mijn borst. Misschien herken jij dat ook:

• Golven van emotie. Rouw is geen rechte lijn. Het ene moment lach ik om mooie herinneringen, het volgende moment word ik overspoeld door verdriet.

• Fysieke signalen. Mijn lichaam spreekt voor mijn hoofd: spanning in mijn spieren, een loodzwaar gevoel, koude rillingen.

• Overprikkeling. Kleine triggers, zoals een geur of een liedje, zetten een golf van gevoelens in gang.

• Grenzen zijn diffuus. Ik voel de pijn van anderen mee en vergeet soms dat ik ook voor mezelf moet zorgen.

Door de jaren heen heb ik geleerd rust in te bouwen, prikkels te doseren en mijn gevoelens creatief te uiten. Tekenen, schrijven of piano spelen helpen me om de storm in mijn hoofd te ordenen.

ADD en rouw: chaos en controle

Mijn ADD‑brein reageert op rouw door alle kanten op te schieten. Terwijl mijn hart pijn doet, zoekt mijn hoofd naar houvast. Ik merk dat ik in mijn hoofd kruip om grip te krijgen: ik analyseer, maak plannen, herbeleef gebeurtenissen. Tegelijk is concentreren moeilijker; routine valt weg en impulsieve reacties liggen op de loer. Om niet te verdrinken in die chaos heb ik structuur nodig. Een vast moment om te schrijven, kleine to‑do’s en voldoende pauzes maken een verschil. Ik merk dat de volgende punten mij helpen:

• Acceptatie van verstrooidheid. Ik ben niet ‘lui’ of ‘slordig’; mijn brein heeft het druk met verwerken. Ik vraag dan regelmatig aan mijn partner of hij kan helpen met overzicht creëren.

• Bewuste prikkelkeuze. Als ik merk dat ik eindeloos aan het scrollen ben of te veel game (ook mijn coping met rouw) kies ik, hoe moeilijk ook, voor beweging of creativiteit om energie af te voeren.

• Kleine stapjes. Door mijn dagen op te delen in kleinere taken, creëer ik overzicht in mijn hoofd.

Het is oké dat mijn ADD mijn ‘rouwreis’ een andere vorm geeft. Het vraagt alleen om een eigen aanpak. En dit kan iedereen, met vallen en weer opstaan.

Hoogbegaafd en rouw: zoeken naar betekenis

Met een analytisch en creatief brein voel ik de neiging om overal een verklaring voor te vinden. Bij rouw werkt dat anders: sommige gebeurtenissen zijn niet te begrijpen. Toch probeer ik vaak patronen te zien of filosofisch te worden: waarom gebeurt dit, wat betekent het? En andere diepe vragen. Intussen merk ik dat mijn emoties achterlopen of juist voorop lopen. Die dubbele laag is soms verwarrend.  Wat mij helpt:

• Ruimte voor hoofd én hart. Ik gun mezelf tijd om te begrijpen, maar dwing mezelf niet alles te analyseren.

• Schrijven en lezen. Mijn gedachten ordenen op papier en inspirerende boeken lezen of programma’s kijken geeft houvast.

• Diepe gesprekken. Met een vertrouwd persoon praten over de zin van verlies helpt mij om niet te verzuipen in mijn eigen denkwereld.

Hoogbegaafdheid betekent niet dat rouw ‘makkelijker’ is; het is anders. Het geeft mij mogelijkheden om creatief te verwerken. De valkuil van overdenken blijft dichtbij, maar elke keer voel ik het sneller aan en probeer ik er dan niet in te stappen.

Rouw is overal

Het werkboekje over rouw benadrukt dat rouw niet alleen bij overlijden hoort. Dat inzicht opende mijn ogen. Ik rouwde toen een vriendschap verwaterde, toen ik verhuisde naar een ander huis, zelfs toen ik besefte dat bepaalde dromen onhaalbaar waren. Misschien rouw jij om het verlies van een huisdier, een gemist studiejaar of een kinderwens. Al deze vormen van rouw zijn echt. Ze verdienen ruimte, hoe klein of groot ze ook lijken.

Hoe rouw eruit kan zien: mijn ervaring

Rouw kent geen eenzelfde gezicht. Bij mij uitte het zich op allerlei manieren: huilbuien, maar ook een schijnbaar koelere houding; obsessief nadenken over wat ik anders had kunnen doen. Het werkboekje somt verschillende reacties op, zoals emoties (verdriet, angst, wanhoop), gedachten (onwerkelijkheid, schuldgevoel), gedragingen (terugtrekken, hyperactiviteit) en fysieke sensaties (spanning, misselijkheid). Ik ontdekte dat al deze reacties normaal zijn. Het is niet gek als je lichaam onrustig is of als je hoofd blijft malen. Het is een manier van je systeem om het verlies te verwerken.

Misvattingen die ik moest loslaten

In het begin dacht ik dat rouw volgens vaste fases verloopt: ontkenning, boosheid, onderhandelen, depressie, acceptatie. Pas later leerde ik dat dit model maar een richtlijn is en dat rouw niet lineair is. Ik geloofde ook dat ik ‘sterk’ moest zijn en mijn tranen moest inslikken. Maar het werkboekje liet me zien dat juist het delen van mijn verdriet krachtig is. En nog iets: de uitspraak ‘tijd heelt alle wonden’ bleek slechts deels waar. Tijd verandert de pijn, maar wist ze niet uit. Het is normaal dat je na jaren nog geraakt wordt. Door deze mythes los te laten, gaf ik mezelf toestemming om te rouwen op mijn manier.

Wat mij helpt om te helen

In de literatuur over rouw worden vier rouwtaken benoemd: het verlies accepteren, de pijn ervaren, je aanpassen aan een wereld en een blijvende band vinden terwijl je verdergaat. Voor mij zien deze taken er als volgt uit:

1. Erkennen wat verloren is. Ik neem tijd om te beseffen wat er niet meer is. Soms doe ik dat door foto’s te bekijken of een brief te schrijven.

2. Voelen wat er te voelen valt. Dat betekent huilen, schreeuwen, praten of juist stil worden. Hoe ongemakkelijk ook, het lucht op.

3. Nieuwe routines maken. Na een verlies voelt de wereld anders. Een andere hobby, andere vrienden of een nieuw ritueel kunnen helpen om een nieuw evenwicht te vinden.

4. Koesteren en verdergaan. Ik draag herinneringen mee door symbolen, rituelen of verhalen. Zo blijft de ander onderdeel van mijn leven, zonder dat ik stilsta.

Verder merk ik dat creatieve expressie, lichamelijke oefeningen (zoals wandelen of yoga), een vertrouwd luisterend oor en professionele begeleiding essentiële hulpmiddelen zijn. Als HSP plan ik prikkelarme momenten, als ADD’er maak ik to‑do lijstjes, en als denker geef ik ruimte aan filosofische reflectie.

Tot slot

Rouwen is persoonlijk en grillig. Mijn hoogsensitiviteit, ADD en hoogbegaafdheid maken dat ik verlies anders beleef dan de ‘gemiddelde’ mens, maar uiteindelijk deelt ieder mens de zoektocht naar een manier om met gemis om te gaan. Ik deel mijn verhaal omdat ik geloof dat kwetsbaarheid verbindt. Misschien herken jij je in mijn woorden, misschien juist niet. Hoe dan ook: jouw manier van rouwen is oké. 

Geef jezelf de tijd en ruimte, wees mild, en zoek steun wanneer je die nodig hebt.

In mijn werk als HSP‑coach bied ik een veilige ruimte waar hoogsensitieve en neurodiverse cliënten zichzelf kunnen ontdekken. Ik combineer creatieve werkvormen zoals art journaling, moodboards en andere beeldende oefeningen met gesprekken over grenzen, zelfzorg en identiteit. Door samen te tekenen, schrijven of collage te maken, komen gevoelens vaak vanzelf naar boven en wordt het makkelijker om thema’s als overprikkeling, verlies of people‑pleasing te verkennen. Mijn benadering is zacht en op maat: ik kijk waar iemand staat, welke triggers er zijn en hoe we op een speelse manier kunnen werken aan zelfvertrouwen en balans. Voor meer informatie zie mijn site of stuur een berichtje naar: mail@joriekedejong.nl

Bronnen

The teenage brain — understanding Anxiety and Depression in Teenagers

becomingavery.com